Deveti maj 1945. godine ušao je u istoriju kao dan kada je potpisana bezuslovna kapitulacija nacističke Njemačke, čime je zvanično okončan Drugi svjetski rat na tlu Evrope. Ovaj datum se obilježava kao Dan pobjede nad fašizmom, dok se ujedno proslavlja i kao Dan Evrope – simbol zajedničke evropske budućnosti.
Bezuslovnu predaju u Berlinu, neposredno iza ponoći, potpisao je njemački feldmaršal Wilhelm Keitel. U ime Sovjetskog Saveza dokument je ovjerio maršal Georgij Žukov, dok je zapadne saveznike predstavljao britanski zrakoplovni general Arthur Tedder.
Iako je ovim činom formalno završeno ratovanje u Evropi, sporadični otpor njemačkih snaga i njihovih saveznika nastavio se još nekoliko dana – na tlu tadašnje Jugoslavije borbe su trajale sve do 15. maja.
Krajnji završetak Drugog svjetskog rata uslijedio je tek 2. septembra 1945. godine, kada je Japan potpisao kapitulaciju na američkom ratnom brodu Missouri u Tokijskom zaljevu, nakon nuklearnih udara na Hirošimu i Nagasaki.
Rat koji je trajao blizu šest godina obuhvatio je čak 61 zemlju i mobilisao oko 110 miliona vojnika. Procjene o broju stradalih variraju, ali se kreću između 50 i 80 miliona ljudi, od čega je između 38 i 55 miliona bili civili. Prema podacima državne komisije bivše Jugoslavije, u ovom ratu život je izgubilo 1.706.000 ljudi, uključujući više od 300.000 boraca.
Dan Evrope – vizija mira i saradnje
Deveti maj obilježava se i kao Dan Evrope jer je upravo na taj dan, 1950. godine, francuski ministar vanjskih poslova Robert Schuman predstavio deklaraciju koja je promijenila tok evropske istorije. U tom dokumentu pozvao je evropske narode da se okupe oko zajedničke ideje – trajnog mira kroz ekonomsku saradnju.
Osnov njegove ideje bilo je stvaranje zajedničkih institucija koje bi upravljale proizvodnjom i distribucijom ključnih resursa poput uglja i čelika, čime bi se spriječili budući sukobi.
Već naredne godine formirana je Evropska zajednica za ugalj i čelik – preteča današnje Evropske unije. Tokom narednih decenija evropska integracija je jačala, a ključni korak ka savremenoj EU desio se 1991. godine potpisivanjem Ugovora iz Maastrichta.
Evropsko vijeće je 1955. godine, na sastanku u Milanu, odlučilo da se 9. maj, dan objave Schumanove deklaracije, zvanično slavi kao Dan Evrope – datum koji slavi mir, jedinstvo i budućnost evropskih naroda.
CN
