U svijetu elitne špijunaže, intriga i “pravih” tajnih agenata u kome se malo šta sa sigurnošću zna, jedno ime se ipak redovno pominje i navodi kao uzor – Duško Popov. Bio je najuspješniji špijun tokom Drugog svjetskog rata, dupli agent kome su vjerovali i Čerčil i Hitler, i vjerovatni uzor za čuvenog agenta 007 Ijana Fleminga.
Za Nijemce je bio “Ivan”, za Britance “Tricikl”
Rođen je u Titelu u južnoj Bačkoj, u bogatoj porodici. Živio je u centru Beograda, ali se porodica tridesetih godina preselila u Dubrovnik.
Pohađao je najbolje škole, a 1936. godine se obreo u Frajburgu na studijama prava. Tu je upoznao Johana (Džonija) Džebsena – čovjeka koji će mu postati najbolji prijatelj, ali i zauvijek promijeniti život…
Duško Popov je tečno govorio italijanski, njemački, francuski i engleski jezik. Prezirao je naciste i sa zgražavanjem je gledao njihov uspon ka vlasti i kasniju diskriminaciju koju su vršili nad Jevrejima.
Ipak, početkom 1940. godine, kada je Drugi svjetski rat već uveliko trajao, ali Jugoslavija još uspijevala da ostane neutralna, upravo ga je Džebsen pozvao da se priključi „Abveru”, njemačkoj obavještajnoj službi.
I tako je rođen tajni agent Popov…
Huver je znao plan napada na Perl Harbur
Život Duška Popova bio je život pun opasnosti, na relaciji Lisabon (koji je bio sjedište evropske špijunaže tog vremena) – London (gde je Britancima redovno podnosio izveštaje o njemačkim planovima i dobijao lažne informacije koje je trebalo da podmetne Rajhu).
Negdje u toj komunikaciji, Popov je došao u posjed nevjerovatnog podatka – Japanci su se uoči 1941. godine živo interesovali za mogućnost polijetanja bombardera sa nosača aviona, a on je od “Abvera” dobio zadatak da ode u SAD i prikupi informacije o luci Perl Harbur.
Popov je sklopio „dva i dva” i odmah po dolasku u Ameriku otišao u sjedište FBI-a i predočio im da će Japanci napasti Perl Harbur.
Ipak, njegova upozorenja nisu shvaćena ozbiljno.
– Huver je na više načina bio izuzetan čovjek. Vjerovatno je bio homoseksualac, mrzio je strance, a pogotovo Duška. Mrzio je plejboje i sve u vezi sa Duškom – kaže Rasel Miler, britanski autor i novinar.
Zbog svega navedenog, prijem Popova u FBI je bio hladan, a u njegovu priču Huver nije povjerovao. Nekoliko mjeseci kasnije, 7. decembra 1941. godine, vjerovatno se pokajao.
Do kraja rata, Popov je uspio da od Nijemaca izvuče preko 2 miliona dolara u današnjoj vrednosti za potrebe “tajne mreže nacista u Britaniji” koje je zapravo proslijedio saveznicima.
Takođe, njegova uloga u “Danu D” bila je ključna. On je uspio da lažnim izvještajima skrene pažnju nacista sa Normandije na naduvane tenkove i lažne vojne trupe strateški raspoređene na drugim dijelovima obale. Ova akcija zvala se “Fortitjud”.
Pravi Džejms Bond?
Legenda o Džejms Bondu vjerovatno je nastala u kockarnici lisabonskog hotela “Palasio”. Agent britanske tajne službe zadužen za praćenje Popova posmatrao je kako Srbin ulaže 80.000 dolara (oko 640.000 dolara u današnjoj vrijednosti) kako bi natjerao protivnika da odustane.
Taj agent bio je Ijan Fleming, a njegov prvi roman o agentu 007 zvao se “Kazino Rojal” i sadržao je identičnu scenu.
Stvarni agent Popov imao je i druge osobine svog izmišljenog dvojnika – obožavao je piće, skupa kola i iznad svega – žene! Jedno vrijeme, bio je u vezi sa čuvenom francuskom glumicom i ljepoticom tog vremena Simon Simon.
Kada se Ijan Fleming proslavio svojim romanima o tajnom agentu u “službi njenog veličanstva”, časopis “Pablišers vikli” je napisao: “Taj šarmantni, očaravajući mladi jugoslovenski plejboj koji je poslužio kao uzor Janu Flemingu da stvori lik Džemsa Bonda, bio je nevjerovatno smio i uspješan”.
Ipak, sam Duško Popov je bio nešto uzdržaniji.
“To ste zaključili vi, mediji. Kad su Fleminga napali britanski mediji zato što previše slobodno prikazuje Džejms Bonda, agenta britanske tajne službe, navodno je rekao: “Ne bih vam naveo njegovo ime, ali zvali su ga Tricikl” ”
Po okončanju rata, Popov je prestao da se aktivno bavi obavještajnim radom. Živio je kao i cijelog života – ekstravagantno i glamurozno. Ženio se dva puta i dobio četiri sina.
Pred kraj života je napisao memoare “Špijunaža i kontrašpijunaža”. Njegovo svjedočanstvo o Perl Harburu izazvalo je oštre polemike u Americi gde je FBI pokušao da zabrani štampanje.
Tog 10. avgusta 1981. u 68. godini života, u Londonu, umro je jedan od najvećih špijuna Drugog svetskog rata… Popov… Duško Popov.
/Istorijskizabavnik/
