Sa 3.531.159 ljudi, koliko ih je, zajedno sa 196.000 nerezidentnih, popisano 2013. godine, BiH je spala na 3.045.890 stanovnika, koliko ih je bilo 2020. godine, što znači da smo za sedam godina u minusu za oko 485.000 građana.
Pokazuje to analiza demografa Steve Pašalića, koju je ustupio “Nezavisnim novinama”, a u kojoj je vidljivo da je populacioni gubitak posebno izražen ako nove podatke uporedimo sa onima iz 1991. godine, kada je u BiH bilo 4.377.033 ljudi.
Pašalić, na osnovu detaljne analize, zaključuje da je BiH najbrže od svih manje razvijenih zemalja na području Balkana prošla kroz demografsku tranziciju, te je, prema relevantnim pokazateljima, rangirana među demografski najkritičnije evropske zemlje.
“Republika Srpska je danas u dubokoj demografskoj krizi tj. recesiji, što znači da su procesi i trendovi u kretanju i razvoju stanovništva Srpske poremećeni, tako da ugrožavaju njen ne samo populacioni već i društveno-ekonomski razvoj i progres. Posebno je važno istaći da su korijeni demografske krize u Srpskoj duboki, međusobno kauzalno povezani i dugoročni, od kojih dio njih ima endogene tj. unutrašnje, a dio egzogene tj. spoljne uzroke”, naveo je Pašalić.
On upozorava da je od 1996. do 2020. godine opšta stopa nataliteta u Srpskoj u konstantnom padu, a 2011. godine prvi put je broj živorođenih pao ispod 10.000.
“Zajedničko djelovanje niskog fertiliteta, iseljavanja mladih i nepovoljne starosne strukture doveli su do početka procesa demografskog izumiranja određenih područja u Srpskoj”, naglašava Pašalić.
Ističe i da promjene u starosnoj strukturi stanovništva Republike Srpske prate dva paralelna trenda – povećanje udjela starih 65 i više godina (više od 20 odsto) i opadanje udjela mladih do 14 godina (13,4 odsto).
“Stanovništvo Republike Srpske prešlo je iz stadijuma demografske starosti, potom stadijuma duboke demografske starosti i već se nalazi na početnoj granici najdublje demografske starosti”, istakao je Pašalić.
U posljednjih sedam godina iz BiH se, dodaje on, iselilo 228.720 stanovnika. Na popisu 2013. godine, u Ribniku je popisano 6.048 stanovnika, a prema procjenama Republičkog zavoda za statistiku, 2020. ih je bilo 5.175.
“Nažalost, uprkos svim našim naporima, odlaze nam mladi ljudi, jer ne mogu da se zaposle. Sve smo mjere uveli, ali teško je zadržati mlade. Ovdje ostaje starije stanovništvo”, kaže za “Nezavisne novine” Nebojša Karać, načelnik opštine Ribnik.
U susjednoj opštini Mrkonjić Grad 2013. godine popisana je 16.671 osoba, a 2020. godine ih je, prema procjenama, bilo 14.622.
“Mi nizom mjera, kroz dosta sredstava, pokušavamo podržati mlade. Istina, unazad 50 godina mi smo poznati kao kraj po tome što ljudi rade vani. Ali prije su ljudi išli i vraćali se, ovdje pravili kuće i vikendice. A sada odlaze, odvedu ženu i djecu i dođu na 15 do 20 dana godišnje”, pojašnjava za “Nezavisne novine” Dragan Vođević, načelnik opštine Mrkonjić Grad.
I demograf Pašalić ističe da imamo značajne ljudske resurse u dijaspori, a taj ljudski kapital, naglašava, treba da iskoristimo.
“Dakle, mjere se moraju usmjeriti i prema našem stanovništvu koje je izvan zemlje. Najavljen je i popis – registracija našeg stanovništva koje je u iseljeništvu. Ukoliko se to dobro uradi, biće to kapitalni podaci za modeliranje nekih demografskih mjera”, naveo je Pašalić.
U Republici Srpskoj bi, predlaže on, prva mjera bila da se donese odluka da se svaka investicija iz inostranstva oslobodi poreza na dobit narednih deset godina, ali i za stanovništvo u pasivnijim krajevima kako bi se zadržalo na tim prostorima.
Ističe da postoje mjere populacione politike koje se mogu primijeniti odmah. Recimo, kako smatra, treba izjednačiti plaćeno porodiljsko odsustvo sa platom koju žene imaju za vrijeme rada, a nezaposlenim porodiljama dati prosječnu platu. Porodice sa više djece, smatra on, moraju imati značajnije poreske olakšice.
Ipak, dugoročne mjere daju najbolji efekat, pa Pašalić, recimo, ističe da je u tom kontekstu bitna snažna ekonomija koja osigurava radna mjesta i stabilne izvore prihoda. Bitno je, dodaje, obezbijediti i pristup finansijski pristupačnom stambenom smještaju za porodice.
“Najbolji način rješavanja problema smanjenja broja stanovnika je stvoriti uslove da mladi mogu graditi svoju budućnost”, zaključio je Pašalić.
/NEZAVISNE/
