Na današnji dan, prije 27 godina, hrvatska vojska je na području tadašnje Republike Srpske Krajine počela operaciju “Oluja”. Ubijeno je ili nestalo oko 2.000 Srba, a protjerano više od 220.000.
Napad je počeo rano ujutro 4. avgusta, a dan kasnije hrvatska vojska ušla je u gotovo potpuno napušten i prethodno žestoko granatiran Knin, u kojem je prije “Oluje” živjelo više od 90 odsto Srba.
Sa teritorije Republike Srpske Krajine krenuo je talas izbjeglica u kojem je bilo više od 200.000 ljudi.
Mještani su sa najosnovnijim stvarima, prevoznim sredstvima koja su imali, krenuli da se iseljavaju, a na putu ka Srbiji i Republici Srpskoj izbjegličke kolone su stalno napadali hrvatska artiljerija i vojno vazduhoplovstvo.
Izbjeglima nije bio dozvoljen ulazak u Beograd, već samo prolaz Bulevarom Arsenija Čarnojevića.
U Krajini su ostali samo civili, koji su bili izloženi teroru i poslije formalnog završetka operacije “Oluja” 7. avgusta, skovanoj pod patronatom Franje Tuđmana.
U nastavku akcije u BiH, operacijom “Maestral”, hrvatske i muslimanske snage ubile su još 655 i prognale oko 125.000 srpskih stanovnika iz Bosne i Hercegovine.
Srbi koji su odlučili da se vrate na svoja ognjišta, uglavnom danas žive bez struje, kvalitetne infrastrukture.
Hrvatski generali osuđeni, pa oslobođeni
Haški tribunal je jula 2001. otpečatio optužnicu protiv penzionisanog hrvatskog generala Ante Gotovine, koji je bio komandant te operacije. Gotovina je od tada bio u bjekstvu sve do hapšenja u Španiji 7. decembra 2005, kada je izručen Tribunalu.
Godinu dana ranije, tom sudu su se predala druga dvojica generala, Ivan Čermak i Mladen Makrač, koji su optuženi za progon, deportacije i prisilno premještanje, pljačku, bezobzirno razaranje naselja, ubistva, nehumana djela i okrutan tretman tokom i nakon operacije “Oluja”.
Optužnica protiv Gotovine je odlukom Pretresnog veća Tribunala spojena sa optužnicom protiv druge dvojice generala.
Aprila 2011, Gotovina je osuđen na 24, a Mladen Markač na 18 godina zatvora, dok je general Ivan Čermak oslobođen krivice. U presudi Anti Gotovini, Haški tribunal je utvrdio da je operacija “Oluja” u ljeto 1995. bila udruženi zločinački poduhvat s predsjednikom Franjom Tuđmanom na čelu, smišljen da protjera srpsko stanovništvo iz Kninske Krajine, što je bio navod optužnice.
U novembru 2012, Apelaciono vijeće Haškog tribunala oslobodilo je hrvatske generale Antu Gotovinu i Mladena Markača krivice za progon srpskog stanovništva iz Kninske Krajine 1995. poništivši prvostepenu presudu, nakon čega su oni pušteni iz pritvora.
Prema konačnoj presudi, operacija “Oluja” nije bila udruženi zločinački poduhvat u cilju protjerivanja Srba iz Kninske Krajine.
Oslobađajuća presuda izazvala je euforiju u Hrvatskoj, a hrvatski gradovi su se utrkivali u dodjeljivanju titule počasnog građanina Anti Gotovini.
Srpska javnost ovu vijest dočekala je sa razočaranjem.
Poginuo ili nestao 1.881 Srbin, prognano više od 220.000
U akciji “Oluja”, koja je trajala četiri dana, prema podacima Dokumentaciono-informacionog centra Veritas, poginuo je ili nestao 1.881 Srbin.
Sa teritorije tadašnje Republike Srpske Krajine koju je zauzela hrvatska vojska, izbjeglo je više od 220.000 Srba.
U Hrvatskoj se 5. avgust slavi kao “Dan pobjede i domovinske zahvalnosti”, dok je u Srbiji i Republici Srpskoj 4. avgust, kada je 1995. počela akcija “Oluja”, dan žalosti.
/RTS/
