Kragujevac danas obilježava 21. oktobar u znak sjećanja na tragične događaje, kada su 1941. njemački okupatori strijeljali civile, među kojima i su bili đaci i profesori kragujevačke gimnazije.
U okviru obilježavanja Dana sjećanja na srpske žrtve u Drugom svjetskom ratu, u Kragujevcu je održan Veliki školski čas. Na tradicionalnoj antiratnoj manifestaciji izvedena je poema Šum Šumarice Darka Cvijetića.
Tog crnog oktobra 1941. iz Kragujevca i okolnih sela u vječnost je otišlo oko 3.000 nevinih duša. “Šum Šumarica” čuo se i danas sa Velikog školskog časa kraj Spomenika strijeljanim đacima i profesorima. Tužbalica i opomena, kroz razgovor živih i mrtvih, da se ne ponovi.
“Mi smo kroz svoju istoriju, na najteži mogući način, kroz svoja stradanja, shvatili i naučili da na ovom svijetu pravde nema. I nema tog prava koje veliki silni i moćni nisu u stanju da pogaze ukoliko misle da to čini nešto njihovim interesima. To smo razumjeli”, rekao je predsjednik Skupštine Srbije Vladimir Orlić.
“Sad kad sam ovde osetim silno uzbuđenje, osetim strah, osetim tremu, osetim jednu čudnu energiju koju još uvek nisam osvjestio, nisam je racionalizirao i beskrajno sam ponosan što sam ovde i što moja mala riječ daje glas tim ljudima”, kaže Darko Cvijetić, pisac poeme “Šum Šumarice”.
“Evo i mi se bavimo ovde ovim događajem koji se desio sad već u nekoj davnoj prošlosti, a zapravo on stalno traje, taj Aušvic, Jasenovac, Šumarice, one su stalno prisutne”, rekao je Marko Misirača, reditelj.
Sjećanja ne blede. Naredba 100 za jednog i 50 za ranjenog njemačkog vojnika zavila je u crno cio grad.
“Žene su išle u crnini, u crnim maramama, pa postoji jedna potresna slika, gde one čekaju u red za hleb i sve do jedne nose crne marame”, kaže Jelena Davidović, kustos u Spomen parku “Kragujevački oktobar”.
Među njima i majke 300 đaka, odvedenih ih školskih klupa na stratište.
“Najmlađi dečak za koga mi sigurno znamo identitet, a verovatno je bilo čak i mlađih, se zvao Dragiša Nikolić, imao je nekih 12 godina. Tako da sve je praktično bilo neobično u ovom zločinu, posebno ta brutalnost ubijanja đaka”, kaže Marko Terzić, istoričar u Spomen parku “Kragujevački oktobar”.
Uz humke strijeljanih vjence su položili učenici Prve kragujevačke gimnazije, državni zvaničnici, predstavnici grada Kragujevca, ambasada, delegacije gradova pobratima, potomci streljanih.Velikom školskom času prethodio je moleban kragujevačkim novomučenicima.
RTS
