Na današnji dan, prije tačno godinu dana, upokojio se mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije. Svoju dužnost arhiepiskopa cetinjskog, mitropolita crnogorsko-primorskog, zetsko-brdskog i skenderijskog i egzarha sveštenog trona pećkog nosio je kroz najturbulentnija istorijska vremena. Otišao je u istoriju zapamćen kao veliki duhovni autoritet SPC, karakteristični sljedbenik crnogorskog istorijskog koda „čojstva i junaštva“ , mitropolit koji je obnavljao crkve, širio pravoslavlje, propagirao bratsku ljubav i branio muslimanske svetinje od huligana, ali i čovjek koji je, samo propagirajući ljubav i mir, srušio posljednjeg diktatora u Evropi.
Rođen je na Božić 1938. kao Risto Radović u Barama Radovića u blizini manastira Morače. Potomak je vojvode Mine Radovića koji je prisajedinio Moraču Crnoj Gori 1820. godine. Amfilohije je često govorio: “Vaspitavan sam uz gusle i pripovjedanja o čojstvu i junaštvu”.
Važio je za jednog od najobrazovanijih vladika u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, a napisao je i preveo više od 20 knjiga. Govorio je grčki, ruski, italijanski, njemački i francuski, a u naučnom radu koristio se starogrčkim, latinskim i crkvenoslovenskim.
Diplomirao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu 1962. godine, uporedo je studirao i na Filozofskom. Postdiplomske studije nastavlja u Bernu i Rimu, gdje je magistrirao, a u Atini je doktorirao. Profesor na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu postao je sedamdesetih godina, a u dva navrata je bio i dekan.
Episkop Banatski postaje 1985. i u Banatu je bio do 1990. kada se vraća u Crnu Goru.
Za vrijeme koliko je mitropolit, u Crnoj Gori je obnovljeno ili sagrađeno više pravoslavnih hramova nego u vrijeme Nemanjića.
Na kritike da se bavi politikom, Amfilohije je u jednom intervjuu za RTS odgovorio – ako je briga o biću naroda i o njegovom dostojanstvu politika, onda se jesam bavio politikom. Oštrouman i britkog jezika, nije se libio uputiti najoštrije kritike vlastima u Crnoj Gori i Srbiji.
Bio je zamjenik patrijarha Pavla od 2007. do njegove smrti 2009. i nakon toga do izbora patrijarha Irineja 2010. Važio je za najveći duhovni autoritet u SPC, a tako su ga gledali i velikodostojnici ostalih pravoslavnih crkava među kojima je imao veliki ugled.
Kada su huligani, nakon martovskog pogroma, palili Bajrakli džamiju 2004. mitropolit Amfilohije izašao je ispred huligana i tijelom pokušao spriječiti paljenje džamije, odvraćajući huligane od njihove namjere.
Bio je svjedok važnih istorijskih događaja. Bio je na Cetinju 1989. prilikom povratka posmrtnih ostataka kralja Nikole. Govorio je na sahranama Danila Kiša, Zorana Đinđića, Momira Bulatovića. Blagoje Jovović njemu se ispovijedio u manastiru Ostrog 1999. i prvi put rekao da je on ubio Antu Pavelića.
Govorio je da neće umrijeti, a da na vrh Lovćena ne vrati Njegoševu kapelu, koja je srušena 1974. godine, i na čijem mjestu je napravljen mauzolej, rad Ivana Meštrovića.
Kada je lider DPS-a i predsjednik Crne Gore Milo Đukanović najavio da će raditi na obnovi autokefalne crnogorske crkve, Amfilohije je poručio da je to prvi put u istoriji da ateista hoće da pravi crkvu.
Nakon donošenja Zakona o slobodi vjeroispovjesti 2020. godine, koji je predviđao oduzimanje pravoslavnih hramova i svetinja od SPC, veliki otpor crnogorskoj vlasti iskazan je masovnim litijama koje je organizovala SPC, a kojima je, kao najveći autoritet, rukovodio sam Amfilohije.
Litije u Crnoj Gori postale su istinski fenomen u čitavom pravoslavnom svijetu, kao jedno od najvećih vjerskih okupljanja u 21. vijeku na kojima je pod parolom „ne damo svetinje” učešće uzimalo i po 200 000 ljudi, što je trećina stanovništva Crne Gore.
Ono što je karakteristično za litije je to da i pored tolikog broja ljudi na skupovima i napete političke situacije, nikada nije zabilježen nijedan incident, a upravo zahvaljujući govorima crkvenih velikodostojnika SPC na litijima koji su propagirali mir, ljubav, bratstvo i međureligiski dijalog, a koje je inspirisao i kojima je davao blagoslov mitropolit Amfilohije.
Na izborima u Crnoj Gori 2020. smijenjena je vlast u Crnoj Gori nakon 30 godina, a svima je bilo jasno da je to rezultat otpora prema Zakonu o slobodi vjeroispovjesti. Tako je srušena vlast Mila Đukanovića, koga su mnogi smatrali posljednjim evropskim diktatorom.
/CENTRAL NEWS/
