“Šume Republike Srpske” gazduju najvećim prirodnim bogatstvom u RS, šumama na površini od skoro milion hektara. Ipa, ovo javno preduzeće je hronični gubitaš.
Računica pokazuje da Srpska ima najmanje hektar šume po glavi stanovnika, ali od narodne šume imaju koristi svi osim naroda.
Pošto je godišnje etat, što će reći količina šume koja u toku jedne godine može da se posječe, oko 2 miliona kubika drvnih sortimenata, prema sadašnjim cijenama “Šume RS” bi trebalo da imaju oko 200 miliona KM godišnjih prihoda.
Sa ovakvim prihodom bilo bi realno da ovo javno preduzeće u budžet Srpske donese najmanje 30 miliona KM godišnje.
Sve su ovo brojke koje niko ne spori. Ipak, “Šume RS” su umjesto višemilionskog profita, u prvih 9 mjeseci 2024. proizvele skoro 6,3 miliona KM gubitaka.
Zašto je tako i gdje su nestali silni milioni?
Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik je najavio oštru borbu protiv, kako je naveo “organizovane bande” koja u šumama “pljačka narodno bogatstvo”.
U prvom talasu sječe kadrova u “Šumama RS” smijenjeno je 7 direktora organizacionih jedinica ovog javnog preduzeća. Najavljene su i nove smjene i istraga protiv onih koji “nezakonitim radnjama” nanose štetu “Šumama RS”.
Da li će smjene direktora spasiti “Šume RS”? Upućeni tvrde da neće, i da su potrebne mnogo ozbiljnije promjene.
Ovo nije prva čistka u šumarskim redovima u posljednjih nekoliko godina. Direktori su se mijenjali, a gubici samo rastu. Znači, to nije rejšenje, to je samo presipanje iz šupljeg u prazno – kaže za Srpskainfo jedan od bivših direktora u sistemu “Šuma RS”.
Naš sagovornik ističe da je, već decenijama, sistem upravljanja šumama i poslovanja “Šuma RS”, što bi narod rekao, “na krivo nasađen”.
– Ima previše zaposlenih, a premalo proizvodnih radnika, uticaj politike i poslovnih lobija je poguban. U ovakvoj situaciji, taman da Ajnštajna dovedu za direktora, on ne može spasiti stvar – kaže sagovornik Srpskainfo.
I drugi sagovornici Srpskainfo iz šumaske struke tvrde da za “Šume RS” ima lijeka, ali da su ti lijekovi gorki.
– Neophodno je smanjenje broja zaposlenih za najmanje 1.000 ljudi. Trebalo bi ukinuti odloženo plaćanje za izdate drvne sortimente. U nekim slučajevima imamo odloženo plaćanje i do 90 dana, a to znači da drvoprerađivači 3 mjeseca rade sa parama “Šuma RS”. I na kraju, kad dođe vrijeme da se sortimenti naplate, on kaže “nemam para”, pa se to otegne unedogled – kaže sagovornik Srpskainfo.
Zalaže se i za smanjenje naknade koju “Šume RS” uplaćuju lokalnim zajednicama, ali ta bi mjeru ilo teško “progurati”. Mnoge, pogotovo nerazvijene opštine, nakon smanjenja te naknade ne bi mogle “skrpiti” budžet.
Poseban problem su takozvani povlašteni drvoprerađivači, koji trupce dobijaju preko reda, a plaćaju ih sa zakašnjenjem.
