Danas Srpska pravoslavna crkva (SPC) slavi Svetog Grigorija Bogoslova, jednog od najvećih teologa u istoriji Hrišćanske Crkve, koji je živio u 4. vijeku. Bio je carigradski arhiepiskop, a njegovo ime zauzima posebno mjesto među najslavnijim hrišćanskim svetiteljima.
Sveti Grigorije, poznat po dubokom teološkom umu, posvetio je svoj život vjeri i crkvi. Iako nije odmah pristupio hrišćanstvu, prije nego što se krstio, proveo je godine učenja u Atini, gdje je studirao zajedno sa Vasilijem Velikim i Julijanom Odstupnikom. Ovaj period učenja oblikovao je njegovu buduću ulogu u crkvenoj teologiji, a njegov odnos sa Julijanom, koji će kasnije postati poznat kao “Odstupnik”, ima značajnu simboliku u njegovom životu. Sveti Grigorije je predvidio da će Julijan odstupiti od vjere i postati progonitelj hrišćana, što se kasnije i obistinilo.
Njegova majka Nona imala je posebnu ulogu u njegovoj duhovnoj izgradnji, a njen uticaj na njegov život i vjeru bio je nezamjenjiv. Nakon što je završio svoje teološko obrazovanje, Grigorije je primio krštenje i posvetio se Crkvi.
Njegovo rukopoloženje za episkopa u Sasimiju od strane Svetog Vasilija Velikog bilo je samo početak njegovog značajnog duhovnog puta. Usledilo je imenovanje za arhiepiskopa Carigrada od strane cara Teodosija Velikog, što je označilo početak njegovog uticaja na crkveni život tog vremena.
Sveti Grigorije je najpoznatiji po svojim teološkim djelima, posebno po „Besjedi o Svetoj Trojici“, koja ostaje jedno od najvažnijih djela u istoriji hrišćanskog bogoslovlja. Njegovo pisanje protiv jeretika, poput Makedonija, koji je pogrešno učio o Duhu Svetom, i Apolinarija, koji je tvrdio da Hristos nije imao ljudsku dušu, pokazuje njegovu nepokolebljivu posvećenost zaštiti pravovjerne hrišćanske nauke.
Njegov odnos sa Julijanom Odstupnikom, njegovim bivšim kolegom, takođe je bio ključan. Grigorije je jasno pokazao da i u teološkim i političkim pitanjima treba ostati čvrst i dosljedan vjeri, uprkos velikim izazovima. Iako je doživio brojne teškoće, uključujući nesuglasice na Saboru 381. godine, gdje je povukao svoju kandidaturu za arhiepiskopa, njegova posvećenost vjerovanjima nije bila poljuljana. Grigorije je odlučio napustiti Carigrad i povući se u Nazijanz, gdje je ostatak života proveo u molitvi, pisanju i tišini.
Njegovo zdravlje bilo je krhko, ali uprkos tome, Sveti Grigorije je doživio duboku starost i umro u osamdesetoj godini. Njegove mošti kasnije su prenesene u Rim, dok se glava nalazi u Uspenskom saboru u Moskvi. Kroz sve teološke borbe i izazove, Grigorije je ostao svjetli primjer hrabrosti i posvećenosti vjeri.
Sveti Grigorije Bogoslov je i danas zaštitnik mudrih i učenih ljudi, a vjerovanje kaže da bi svaki đak, suočen sa teškim izazovima u učenju, trebao da se pomoli ovom svetitelju, jer je on zaštitnik svih onih koji traže dublje razumijevanje i istinu.
