Postoje rijetke istorijske ličnosti koje se svojim životom i djelom sažive sa epskim vremenom i sami postanu legende. Jedan od njih je i pukovnik Milivoje Brka Stojanović, komandant legendarnog Gvozdenog puka iz Balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata. Stanislav Binički u njegovi čast komponovao je “Marš na Drinu”.
Brka nije bio samo oficir – on je bio duh otpora i hrabrosti srpskog naroda. Prvi je umarširao u oslobođeno Kosovo tokom Prvog balkanskog rata, a kralj Aleksandar Karađorđević tada je skinuo Karađorđevu zvijezdu sa svojih grudi i stavio je na njegova prsa. Bio je to trenutak kada je jedan obični čovjek postao besmrtan simbol – junak koji je donio slobodu Kosovu.
Njegov odgovor generalu Oskaru Poćoreku, koji je tražio bezuslovnu predaju uoči velikog napada, i danas odzvanja kao zavjet:
“Duša mi je od Kosova stara,
tvrdo srce u gorskoga vuka,
komandant sam Gvozdenoga puka,
ne bojim se cara ni ćesara…”
Gvozdeni puk – srce i oklop Srbije
Pod Brkinom komandom, Drugi pješadijski puk “Knjaz Mihailo” postao je poznat kao Gvozdeni puk – najslavnija jedinica srpske vojske, najodlikovaniji puk u čitavoj srpskoj vojnoj istoriji.
Gvozdeni puk je prošao sve najveće bitke srpskih ratova – Kumanovo, Bregalnicu, Cer, Kolubaru, Kajmakčalan, Solunski front – i uvijek bio tamo gdje je najteže. Njegovi vojnici su bili seljaci, učitelji, zanatlije, ali u jurišu su postajali čelik. Kažu da gdje prođe Gvozdeni puk – neprijatelj se više ne diže.
Smrt kao kruna života
Iako bolestan, Brka je odbio da napusti svoje vojnike u presudnim trenucima Kolubarske bitke. Dana 4. decembra 1914. godine, na brdu Kremenica kod Lazarevca, poginuo je na čelu puka, jurišajući. Poginuo je kako je i živio – u prvom stroju, rame uz rame sa svojim vojnicima.
Njegova pogibija nije bila kraj – bila je početak legende. Stanislav Binički je tada napisao čuveni “Marš na Drinu”, posvetivši ga upravo Brki i njegovim gvozdenim junacima.
Milivoje Brka Stojanović nije bio samo komandant – on je bio simbol onog najčistijeg, najhrabrijeg što srpski narod ima. Njegovo ime se ne izgovara tiho, nego ponosno, kao što se izgovaraju imena onih koji su pobijedili smrt.
CN
