Uprkos ogromnim finansijskim injekcijama koje su vlade ubrizgale u ekonomiju poslednjih godina, otpuštanja su postala uobičajena pojava širom Evrope. Uz ekonomsko raste i političko nezadovoljstvo, kao i politički ekstremi.
Radnici u fabrici guma Michelin u Coletteu, malom francuskom gradu, pozvani su na sastanak tog dana, ne sluteći da će čuti vijesti koje će im promijeniti živote. Suze, bijes i tišina ispunili su prostoriju dok je menadžment najavio zatvaranje fabrike i otpuštanje svih zaposlenih.
Uprkos milionima eura državne podrške, Michelin je zaključio da više ne može konkurirati azijskim proizvođačima. Širom Francuske otpušteno je 1.254 radnika, što je samo dio šireg problema koji pogađa evropski industrijski sektor, piše “Politiko”.
Ekonomski pad i politički preokret
Industrijska proizvodnja u eurozoni pala je za 1,2 posto prošle godine, nastavljajući trend koji je zbrisao više od 2,3 miliona radnih mjesta u proteklih 15 godina. Francuske kompanije kao što su Auchan, Vale i ArcelorMittal također su prisiljene na masovna otpuštanja, a evropski industrijski motor, Njemačka, nije pošteđen. Michelin zatvara dvije tamošnje fabrike, a Volkswagen otpušta 35.000 radnih mjesta.
A sa ekonomskim padom dolazi i politička nestabilnost. U Francuskoj je krajnje desničarski Nacionalni front Marine Le Pen postigao historijski izborni uspjeh na prošlogodišnjim parlamentarnim izborima, a isti scenario odigrao se i na općim izborima u Njemačkoj prošle nedjelje, na kojima je Alternativa za Njemačku (AfD) osvojila više od petine glasova.
Nalet krajnje desnice u Nemačkoj je takođe podstakao nalet krajnje levice. Krajnja desnica je ove jeseni pobijedila na izborima u Austriji. Nezadovoljstvo ljudi ekonomskom situacijom polako se pretvara u nezadovoljstvo ljudi ukupnom društvenom situacijom. Sve su glasnija upozorenja o mogućim socijalnim nemirima poput onih koje su prije pet godina izazvali “žuti prsluci” u Francuskoj, a koji su se potom proširili na druge zemlje.
“Spora agonija” evropske industrije
Bivši predsjednik Evropske centralne banke Mario Dragi upozorio je u svom dugoočekivanom prošlogodišnjem izvještaju na “sporu agoniju” Evrope ako se ne pronađe rješenje za ekonomski pad. Radnici u fabrici Michelin u Coletteu već osjećaju takvu agoniju. Nakon najave zatvaranja, reagovali su štrajkom i blokiranjem ulaza u fabriku.
Uprkos tome, ogorčenje raste. “Michelin je 2023. godine ostvario profit od 3,6 milijardi eura, ali otpušta radnike kako bi maksimizirao profit”, kaže Jacques Roux, jedan od zaposlenih. On i njegove kolege smatraju da su otpuštanja neopravdana i da se proizvodnja premešta u zemlje sa nižim troškovima rada, poput Poljske.
“Rekli su nam da nam Kinezi uzimaju poslove, ali to je potpuna laž”, dodaje Rowe, upozoravajući da velike korporacije ne bi trebale otpuštati radnike dok ostvaruju rekordnu dobit.
Da li je državna pomoć rješenje?
Francuska je ubrizgavala oko 27 milijardi eura godišnje u svoju industriju između 2020. i 2022. godine. Iako su poticaji u početku donosili pozitivne rezultate, prošle godine se trend preokrenuo. Uprkos naporima predsjednika Emmanuela Macrona da oživi industriju, zatvaranje fabrika širom Evrope pokazuje ograničenja ovog pristupa.
Ministar industrije i energetike Mark Feraci tvrdi da vlada čini sve što može da spriječi odliv, ali naglašava da “ne možemo sačuvati svaki posao”.
S druge strane, ekonomista Philippe Agion upozorava da Evropa mora preusmjeriti resurse na inovacije i istraživanja ako želi ostati konkurentna. “Evropa ima iste vodeće kompanije kao i prije 25 godina. To nije slučaj u SAD-u”, istakao je on, sugerirajući da zaostajemo u sektorima kao što su umjetna inteligencija i napredne tehnologije.
Samo nekoliko dana nakon svoje inauguracije, Donald Trump je objavio da je Washington osigurao ogroman paket od 500 milijardi eura za rastući sektor umjetne inteligencije u zemlji. Francuska ima sopstveni plan za veštačku inteligenciju, vredan 109 milijardi evra, dok EU ima za cilj da poveća ulaganja u tu oblast na vrednost od 200 milijardi evra.
Industrijski titani i političari mogu se radovati takvim najavama, ali reći radnicima da će danas izgubiti posao kako bi sutra napravili mjesta za bolje poslove nije lako probaviti.
“To je politička poruka koju je pomalo neugodno čuti”, rekla je francuska ekonomistkinja Sara Juillet, napominjući da su kreativna destrukcija i njene društvene posljedice uvijek nepopularne kratkoročno.
Ekstremi rastu u siromaštvu.
“Ekonomsko nezadovoljstvo je uvijek plodno tlo za političko nezadovoljstvo”, dodala je.
Čak i ako radnici u Michelinu i drugim evropskim fabrikama nađu nove poslove, talas otpuštanja će verovatno podstaći nezadovoljstvo vladajućim političkim establišmentom.
To je posebno istinito u Francuskoj, gdje Macron, nekada smatran modelom dobrog ekonomskog upravljanja, gubi tlo pod nogama protiv protivnika s krajnje desnice i krajnje ljevice, koji ga optužuju da je odgovoran za ono što opisuju kao ekonomski kolaps zemlje i vrtoglavi budžetski deficit.
„Sada plaćamo posledice katastrofalne politike“, rekla je Aurelija Truve, predsednica odbora za ekonomska pitanja Narodne skupštine i članica levičarske partije Francuska nepobediva.
Ostaje pitanje hoće li Evropa pronaći izlaz iz ekonomske stagnacije ili će se nastaviti suočavati s posljedicama industrijskog sumraka, prenosi ” Tportal “.
