IMA LI NAS DOVOLJNO DA “POD KRUŠKU STANEMO“

Ne znamo koliko nas ima! Svaki dan konstatujemo da nas nema. Nema nas dovoljno, ali ima toliko da svaki dan neko odavde ode. Polako se čitava Republika Srpska, čini mi se, pretvara u nekadašnju Hercegovinu koja – sve naseli, al´ se ne raseli. Ali, ako se ovakvim trendom nastavi, nećemo se moći dičiti tom krilaticom jer – sve ćemo naseliti, a sebe raseliti.

Prema procjenama demografa i nadležnih institucija, s obzirom da još uvijek nemamo egzaktne podatke, u Republici Srpskoj živi nešto više od milion stanovnika. Čitava Srpska stane u jedan prestoni Beograd. Oružani sukobi u periodu 1992 – 1995 godine odnijeli su gotovo 100 000 hiljada života, što je na ukupnu brojnost populacije enorman gubitak. Ratna i poratna dešavanja doprinijela su velikom broju migracija i odliva stanovništva sa ovih prostora što Republiku Srpsku i čitavu Bosnu i Hercegovinu čini demografski nestabilnim zajednicama. Nauka pokazuje da je već u kontinuitetu od, sada već davne, 2002. godine prirodni priraštaj negativan.

S obzirom na ne tako ohrabrujuće statističke i demografske podatke prognoze, ne samo za Republiku Srpsku, Bosnu i Hercegovinu već i za zemlje u regionu nisu ni najmanje optimistične iako nas u to ubjeđuju ovi koji sa nama manipulišu bezmalo trideset godina.

Primarni razvoj savremenog društva trebao bi da se ogleda, ne samo u jakoj i stabilnoj privredi i stabilnoj socioekonomskoj politici već i u progresivnom obrazovnom sistemu što je, složićete se, preduslov ovih maločas pomenutih grada razvoja zajednice. Da bi osavremenili i unaprijedili privredu moramo, shodno tehnološkom kretanju društva, ulagati u obrazovanje. Naravno, visokoškolsko obrazovanje je najuže grlo u samom procesu.

Brojnost studenata zapravo je posljedica ili proizvod čitavog procesa od rođenja, osnovnog i srednjeg obrazovanja do broja onih koji žele nastaviti visokoškolsko obrazovanje, kojih je nažalost u Republici Srpskoj sve manje. Kvalitet obrazovanja trebalo bi da bude primarni cilj i zadatak svih obrazovnih ustanova od predškolskog nivoa do doktorskih studija. Da bi govorili o stabilnom obrazovnom sistemu, na visokoškolskom nivou, prema evropskom nivou i sistemu vrednovanja, fakultet bi trebalo da upiše 55% do 60% svršenih srednjoškolaca. Trenutni obuhvat upisanih kod nas je 34,91%.

Genracija koja sada upisuje fakultet, 2003. godište, broji ukupno 10 537 rođenih. Od tog broja, kada bi svi nastavili studiranje upisalo bi se 5 800 brucoša. Naravno, taj broj nemamo zbog više razloga koji primarno nisu demografski. Prema dostupnim podacima, ove godine četverogodišnje srednje škole je završilo 7 639 učenika, da bi visokoškolski sistem bio održiv i progresivan njih 55% odnosno 4 200 bi trebalo da nastave obrazovanje na nekoj od VŠU. Dakle, od rođenih 10 537 fakultet bi trebalo upisati 4 200 ili 39% rođene djece u generaciji 2003. Na dva javna Univerziteta upisano je, u prvom upisnom roku, nešto više od 2 500 hiljade studenata. Obzirom na još dva upisna ciklusa taj broj će vjerovatno izaći na tri hiljade. Dakle, po takvim prognozama od potrebnih 4 200 imamo „manjka“ 1 200 pojedinaca koji će eventualno studiranje nastaviti na nekim drugim VŠU ili van granica Republike Srpske ili neće nikako sticati nova znanja.

Prema dosadašnjim podacima, oko 500 djece upiše studije van granica Republike Srpske. Nažalost, danas imamo slučajeve da na određenim studijskim programima imamo veoma malu ili skoro nikakvu zainteresovanost budućih studenata za konkretnu oblast, što dovodi u upit održivost katedre i studijskog programa. Pejorativno rečeno, na nekim programima ima više zaposlenih nego li studenata! Takvi primjeri su alarm za uzbunu čitavog sistema!

Umjesto da se skrati period od sticanja diplome do dobijanja radne knjižice mi imamo primjere da se skraćuje razvojni put od indeksa do diplome. Nažalost, taj „nitro sistem“ očigledan je na privatnim visokoškolskim ustanovama! Takav način sticanja diploma ne samo da grubo gazi naučne i etičke principe već ozbiljno dovodi u vjerodostojnost (i legalnost!) način sticanja diploma i njenu dalju „upotrebnu vrijednost“. O kvalitetu obrazovanja suvišno je i govoriti!

Moramo prvenstveno vratiti i očuvati dignitet i autoritet Javnih visokoškolskih ustanova koje su okosnica ne samo razvoja savremenog društva već kod nas u trenutnim prilikama su i bedem nacionalnog opstanka i budućnosti naročito nas u Bosni i Hercegovinu. Takvu ulogu naročito ima Univerzitet u Istočnom Sarajevu, s obzirom na svoju geografsku jurisdikciju. Nekadašnji Srpskosarajevski univerzitet, danas Univerzitet u Istočnom Sarajevu u okvirima Republike Srpske bitiše bezmalo tri decenije i njegova uloga, danas ovdje kod nas, nije samo obrazovanje mladih ljudi, već on ima nesumnjivo veliku nacionalnu snagu u očuvanju interesa srpskog naroda na ovim prostorima. On, kao takav, od Doboja preko Brčkog, Bijeljina, Zvornika do Istočnog Sarajeva Foče i Trebinja svojevrsan je olovni vojnik na braniku otadžbine!

Zadatak nižih obrazovnih institucija, nižih u strukturi obrazovanja, mora da bude, pored formalnog obrazovanja i nastojanje da se djeca motivišu “za nastavak studiranja – da im primarno u fokusu intersovanja bude jedan od dva javna Univerziteta – u Istočnom Sarajevu ili Banjaluci. Takođe, roditeljima to treba da bude „vaspitni zadatak“! To je, dragi moji nacionalizam i patriotizam! Znam i svjestan sam koliko je i problema u samom visokoškolskom obrazovanju, sa kakvim se izazovima i neprijatnostima susreću i sami studenti, ali obrazovanje nije samo diploma već je to ulaznica za neku bolju budućnost.

Naprosto, patriotski zadatak, nacionalna politika mora da nam bude očuvanje dva javna Univerziteta, njihov bolji i progresivniji rad. Moramo djecu motivisati da im u sferi interesovanja budu javne visokoškolske ustanove, a ne da tek tako protraće vrijeme uz uložen novac na nekoj od privatnih VŠU! Ali, da bi djeci govorili o kvalitetu državnih fakulteta, da bi uopšte djeci i roditeljima vratili vjeru u obrazovanje, uopšte moramo napraviti ozbiljne rezove u zajednici!

Moguće da zvuči fašistički, ali je u krajnjoj liniji humanistički, ali nažalost u Bosni i Hercegovini i utopijski – potrebno je sa svih javnih, od lokala do države, funkcija, imenovanih ili izabranih S M I J E N I T I!!! svakoga onoga ko je priložio diplomu sa privatnog fakulteta! Na taj način će biti smislena naša priča o važnosti javnih univerziteta, ali na taj način će se, odgovorno tvrdim, kod djece i mladih podići stepen poštovanja prema visokoškolskim ustanovama i njihovo htjenje za nauku, zvanje i znanje će dobiti smisao!

Teško mi je, pomalo se i licemjerno osjećam, kada govorim mladim ljudima da upišu neki od državnih fakulteta, a svjestan sam da u lokalnoj zajednici, bez da se i interesuju pretjerano za to, znaju bar dva „direktora“ ili javna funkcionera sa sumnjivo stečenom diplomom. Šta reći toj djeci kao valjan argument i kontratezu kad kažu – a zašto bi – kad je on! Ne znam! Iskreno, ispovjedam pred vama koji se to pitate!

P.S.

Prebrojali smo se, Bakire. Ima nas.

Tekst: mr Vladimir Vasić