PARIZ – Predsjednik Francuske Emanuel Makron je “kockarskim potezom sve ili ništa” raspisivanjem hitnih parlamentarnih izbora, zaprepastio evropske partnere, ocjenjuju analitičari i mediji u EU.
Kako se dalje navodi, Makron je tim potezom gurnuo ključnu zemlju Evropske unije, Njemačku, gdje se na izborima za Evropski parlament urušila vladajuća koalicija.
To je pokazalo da su Evropskoj uniji potrebni novo vođstvo, naročito dugo stabilan njemačko-francuski “zamajac razvitka” i je potrebno posebno jasnije viđenje budućnosti, ocjena je analitičara i medija u EU.
Vlada socijaldemokrata, zelenih i liberala u Njemačkoj više nema ugleda i snage ni u EU, ni u samoj toj zemlji i ključnu ulogu će imati demohrišćani – pobjednički; na izborima za EP, koji će dati i novog kancelara, sve govori njihovog lidera Fridriha Merca, a možda i Markusa Zedera iz Bavarske.
Postavlja se pitanje da li će prevladati zamisli o političkom jačanju Uniije ili će jake desničarske, nacionalno-državno opredijeljene snage uspjeti da iznutra razgrade Uniju i više je pretvore u savez suverenih država.
Tome teže ne samo sad nadmoćna francuska stranka “Nacionalno okupljanje”, već i ojačana vlada italijanske premijerke Đorđe Meloni, nova vlada u Hagu, mađarski premijer Viktor Orban.
Pred Evropskom unijom su bitne odluke o daljoj “zelenoj tranziciji”, uz troškove koje jako osporavaju ne samo krajnji desničari, odluke o digitalizaciji, jačanju privredne konkurentnosti, naročito kad SAD i Kina državnim parama jako pomažu svoje kompanije, o bolnoj borbi za slamanje nekontrolisane masovne imigracije, o strategijskoj autonomiji.
Skoro sve tvrde desničarske snage i političari su protiv proširenja Unije, naročito Ukrajinom.
Tu je odmah i ključno geopolitičko pitanje sukoba u Ukrajini i stav dobrog dijela tvrde desnice je da treba obustaviti slanje oružja, ako ne baš i finansijsku pomoć, i tražiti mirovno rješenje.
Ako bi u novembru na američkim predsjedničkim izborima pobijedio Donald Tramp koji govori da bi suzio veze s EU i odmah prekinuo sukob u Ukrajini, ne samo sektori tvrde desnice, nego i većina u EU strahuje da bi se “Unija obrela prepuštena sama sebi i kad je u pitanju pomoć Ukrajini u novcu i oružju, i kad je riječ o tome da mora da organizuje sopstvenu bezbjednost”, kako ukazuje u analizi španski dnevnik “Pais”.
Činjenica da su demokratske i proevropske stranke osvojile najveći broj poslaničkih mjesta na izborima za EP je dijelom odagnala strahovanja da će krajnje i ekstremno desničarske stranke s povećanim brojem poslanika moći da bitnije utiču na odluke i politiku Unije.
Ali je ujedno jasno da su se odnos političkih snaga i pogledi građana u EU promijenili u toj mjeri da će uspon tvrdih desničarskih stranaka imati – što se upravo vidno dogodilo u Francuskoj, a i u Njemačkoj, na buduće politike država-članica i na izbore koji slijede u više zemalja evropske dvadesetsedmorice.
Tvrde desničarske stranke su već osvojile vlastu u bitnim članicama Unije – Italiji i Nizozemskoj, ušle su u vlast i u skandinavskim zemljama.
I dok se u analizama još raspliće to s kojim ciljem je Makron odlučio da “stavi sve na kocku” i pokuša da spriječi velike izglede krajnje desničarskog “Nacionalnog okupljanja” da se prvi put u francuskoj istoriji domogne vlasti, mnogi političari i mediji u EU smatraju da Uniji prijeti potres magnitude “Bregzita” – izlaska Velike Britanije iz članstva.
To, pored ostalih, navodi pariski dnevnik “Mond” koji kaže da je “Makronov pokeraški potez izazvao ledenu jezu u Briselu, iako je veliki paradoks da niko ne može sumnjati u strastveni angažman francuskog predsjednika za evropsku stvar”, prenosi “b92“.
