Stounhendž zbunjuje arheologe vijekovima. Misteriozni spomenik podignut u dva maha, prije 5.000 i prije 4.500 godina, u ravnici kod Solsberija, čine dva polukruga napravljena od dvije vrste kamenja.
Istraživači su utvrdili da je jedna vrsta kamenja dijabaz, poreklom sa lokacije u Velsu. Međutim, porijeklo velikih komada, visokih i do devet metara bilo je, do sada, misterija.
Rezultati studije objavljene u žurnalu Science Advances, pokazali su da su oni koji su podigli Stounhendž morali da dopreme ove komade stijene teške oko 22,7 tona iz šumovitih predijela Viltšira. Oblast poznata kao Vest vuds udaljena je više od 25 kilometara od spomenika. „Naši rezulatati pokazuju da većina pješčara, vezanih sedimentnih stijena Stounhendža imaju isti sastav, zbog čega tvrdimo da potiču sa istog mjesta“, rekao je Dejvid Neš, koji je predvodio istraživački tim.
Ovo otkriće moglo bi da pomogne arheolozima da odgonetnu kako su ove gigantske stijene transportovane na jug. Originalno, Stounhendž je imao 80 ogromnih pješčara, međutim, sada ih je samo 52. Analiza koju je sproveo Nešov tim pokazala je da isti skup elemenata ima u 50 od pomenute 52 stijene. Za pješčarima istog sastava, tim je krenuo u potragu svuda po jugu Velike Britanije. Pronašli su ih na 25 kilometara od Stounhendža. Prije ovog otkrića arheolozi su spekulisali da je kamenje dopremljeno iz obližnjeg brdovitog predijela Marlboro jer je tamo „bilo pječarskih stijena koje su velike i sive“, naveo je Neš.
Vest vuds je dio regiona Marlboro, ali istraživači nisu nikada pretraživali tu lokaciju zbog toga što su stijene uglavnom bile skrivene bujnom vegetacijom. Osim toga, kaže Neš, to što je kamenje sa udaljene lokacije pruža dokaz da graditelji Stounhendža nisu posezali za materijalom za spomenik sa najbližih i najdostupnijih lokacija.
„To što su graditelji ulagali trud da dopreme sitnije kamenje iz Velsa do Stounhendža, zašto bi uzeli velike komade sa najbližeg mjesta?“, upitao se Neš.
Najmanje pedesetak „sitnijih“ komada težine između dve i pet tona prebačeno je sa udaljenosti od oko 240 kilometara, iz oblasti Preseli hils u Velsu. „Ljudima koji su napravili Stounhendž daljina nije predstavljala problem“, dodao je Neš.
Glavna tajna Stounhendža
Pravi razlozi zbog kojih su stijene iz Vest vuda upotrebljene za spomenik još nisu poznati, ali autori studije sugerišu da su najvjerovatnije presudni bili „veličina i kvalitet kamena“.
Novo otkriće ne donosi objašnjenje čemu je služio Stounhendž. Neš ističe da postoje brojne teorije među kojima su i one koje navode da je u pitanju bilo mjesto za sahranjivanje i kremaciju ili mjesto gdje su ljudi dolazili zbog zdravlja.
Međutim, sada kada se zna odakle su pješčari stigli, i ova misterija, kao i pitanje rute korišćene za transport do Stounhendža mogli bi da dobiju epilog. „Nema dokaza da su za transport koristili životinje, ali istina je da još ne znamo odgovor na to pitanje“, naglasio je Neš.
Studija nagoveštava da su graditelji ovog spomenika obrađivali, raspoređivali i uspravljali komade stijene u isto vrijeme, oko 2.500. godine prije naše ere, nakon što su istovremeno prebačeni do mesta za spomenik. „Za mene ovo je potvrda teorije da je kamenje prebačeno odjednom. Ali, koliko je ljudi bilo potrebno za ovakav gigantski projekat?“, upitao je Neš.
