Pale, 7. juni – Iako zvaničnih podataka o broju stanovnika nakon popisa iz 2013. godine još uvijek nema, svi dostupni pokazatelji upućuju na jasan trend – opština Pale bilježi kontinuirano i zbrinjavajući pad broja stanovnika. To se naročito vidi posljednje dvije godine.
Prema popisu iz 2013. godine, Pale su imale 22.282 stanovnika. Od tada do danas, više nezvaničnih izvora ukazuje na to da je brojka znatno smanjena. O tome govore birački spiskovi, upisi u škole, matični dokazi o rođenima i umrlima, ali i svakodnevna slika sela i rubnih naselja u kojima je sve više napuštenih kuća.
Propuštena šansa za izgradnju gondole Pale- Jahorina
Godinama očekivana gondola Pale-Jahorina koja bi pokrenula izgradnju hotela i infrastrukture na samim Palama nikada nije napravljena. Istovremeno na Jahorini je izgrađen ogroman broj stambenih jedinica, te je svima jasno da bi izgradnja gondole u ovom trenutku smanjila cijenu kvadrata na Jahorini. Dakle, narednih bar deceniju, nema ništa od izgradnje gondole.
Stanove kupuju investitore koji koriste samo za izdavanje tokom sezone
Visoka cijena kvadrata i velika potražnja za stanovima ne predstavljaju stvaran indikator rasta broja stanovništva, jer u najvećem broju slučajeva stanovništa kupuju investitori iz regiona i dijaspore kako bi ih koristili za zimovanje ili izdavanje tokom sezone.
Manje učenika u školama svake godine
Jedan od najjasnijih pokazatelja demografskog pada je broj upisanih učenika u osnovne škole. Prema dostupnim podacima iz nekoliko osnovnih škola na području opštine Pale, broj đaka u prvim razredima posljednjih godina znatno smanjio.
U nekim se naseljima više ne formiraju po jedno odjeljenje, dok se u drugim organizuju kombinovana odjeljenja zbog nedovoljnog broja djece. Srednje škole bilježe sličan trend.
Više umrlih nego rođenih
Podaci Republičkog zavoda za statistiku RS pokazuju da Pale već godinama imaju negativan prirodni priraštaj. U većini mjeseci broj umrlih premašuje broj rođenih, taj trend se ubrzava.
U 2023. godini, prema tim podacima, opština Pale je imala oko 30% više umrlih nego rođenih. To je jasan pokazatelj da bi broj stanovnika mogao pasti i ispod 18.000 – ukoliko se uključi i veliki broj ljudi koji su se iselili, formalno su dalje prijavljeni u opštini.
Selidbe u Istočnom Sarajevu – tiha migracija
Poseban segment pada broja stanovnika odnosi se i na unutrašnje migracije , koje su u ovom slučaju često zanemarene. Brojne porodice sa Pala u posljednjih desetak godina sele su u Istočnom Sarajevu – konkretno u opštini Istočno Novo Sarajevo i Istočna Ilidža – tražeći bolje uslove života, blizinu institucija, posla i vrtića.
Nekadašnji administrativni i univerzitetski centar istočnog dijela Republike Srpske postepeno gubi tu ulogu. Mnoge institucije koje su nekada imale sjedište na Palama, premještene su u Istočnom Sarajevu ili Banju Luku , što je dodatno oslabilo lokalnu privredu i perspektivu zadržavanja mladih kadrova u opštini.
Takođe, veliki broj službenika, profesora, zdravstvenih radnika i državnih službenika koji su nekada radili na Palama, sada svoje profesionalne puteve grade u drugom pravcu – a često za sobom vode i čitave porodice.
Iseljavanje u inostranstvo ne jenjava
Trend odlaska u inostranstvo prisutan je širom BiH, a Pale nisu izuzetak. Mladi odlaze u potrazi za poslom i boljim uslovima života, najčešće u Njemačku, Austriju i Sloveniju. Prema informacijama iz njemačkih statistika, broj radnih dozvola za osobe iz BiH svake godine raste, a Pale su među opštinama iz kojih dolazi značajan broj ljudi.
Iako tačan broj iseljenih nije poznat, lokalni podaci i iskustva sa terena ukazuju na to da gotovo svaka porodica ima nekoga ko je otišao ili planira da ode.
Poređenja sa biračkim spiskovima
Analizom broja upisanih birača na posljednjim izborima, uočava se postepeni pad broja registrovanih glasača na Palama. Na lokalnim izborima 2016. godine broj upisanih birača bio je veći u odnosu na izbore 2020. i 2022. godine, što dodatno potvrđuje trend smanjenja broja aktivnog stanovništva.
Pale se lagano vraćaju onome što su nekada bile, malo turističko mjesto podnožju Jahorine bez velikog izgleda za izgrađivanje u ozbiljan privredni centar.
Potreban strateški odgovor
Demografski pad na Palama rezultat je kombinacije negativnog prirodnog priraštaja, iseljavanja u inostranstvo i unutrašnje migracije prema Istočnom Sarajevu. Uprkos brojnim upozorenjima, izostaje ozbiljan institucionalni odgovor koji je zaustavio ovaj trend.
Bez konkretnih mjera – uključujući povrat dijela institucija, jačanje lokalne privrede, ulaganje u obrazovanje i porodicu – Pale će nastaviti da gube stanovništvo, sa njim i svoju nekadašnju ulogu u ovom dijelu Republike Srpske.
Centralne vijesti
Centralne vijesti
