Nepune tri decenije nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma, postavlja se pitanje šta on predstavlja za građane Bosne i Hercegovine?! Jedna država, dva entiteta, jedan distrikt, tri naroda i sva ta tri naroda imaju posebno viđenje Dejtona, ali su skoro svi jedinstveni u stavu, da je on glavna kočnica ka daljem razvoju.
Mada, pogledajmo objektivno, kuda Dejton vodi dalje?! Uzmimo sam dan obilježavanja, 21.novembar, ko ga obilježava? Samo srpski narod u Republici Srpskoj. Da ne bude zabune, Srbi ne slave pobjedu, nego slave mir! Uzmite kartu BiH 1995. i pogledajte koju teritoriju kontroliše Vojska Republike Srpske, a koja teritorija danas pripada Republici Srpskoj. Dejtonski sporazum, upravo je ono što su Srbi od samog početka 90-tih željeli, a to je mir! Mirno i kompromisno riješavanje problema.
Svako, ko iole poznaje istoriju srpskog naroda proteklih 150 godina na ovim prostorima, može da shvati šta predstavlja Republika Srpska. Možda je ona ostatak ostataka države srpskog naroda zapadno od Drine, ali je po prvi put jedna zaokružena cjelina srpskog naroda. Nije ona inat, nego rezultat istorije. Period pod Turcima, pod Austrougarima, Prvi svjetski rat ( logori, šuckori, stradanje, zločini ), Drugi svjetski rat ( genocid nad Srbima ), komunizam, građanski rat u BiH, gubitak Srpske Krajine… svi ovi događaji su ostavili brojne ožiljke na srpski narod. Tako izranjavan, taj narod je uspio u jednom i to mu je garantovano Dejtonskim sporazumom.
Možda nije međunarodno priznata, šta više, više je ugnjetavana od Međunarodne zajednice, ali Republika Srpska je entitet sa mnogim elementima države. Mnogi govore da Srbi i vlast u Republici Srpskoj imaju secesionističke težnje. Pa?! Imaju li mnogi u vidu da su Srbi narod koji ima jasno definisanu i razvijenu državno-pravnu svijest. Pored toga, da li se bilo koji drugi narod osjeća ugroženo u Republici Srpskoj, da li je nekom muslimanu, Hrvatu, Jevrejinu zabranjeno i onemogućeno nešto u Republici Srpskoj?!
Na drugoj strani, Federacija BiH je znatno složenija, i po pitanju uređenja, vlasti i međuljudskih odnosa. Federacija BiH gleda na Dejton kao kočnicu, jer narod u Federaciji želi unitarizam. Mada, gledajmo realno, Federacija je slabiji faktor u BiH i njihova secesija i nezavisnost bi bila nemoguća. Njihov jedini spas je u jedinstvenoj BiH, pa čak i ova Dejtonska, čuva njihovu bezbjednost. S toga, neshvatljiva je činjenica da 21.novembar, za muslimane i Hrvate ne predstavlja, takoreći, ništa. Ono što je najveća pretnja po sve građane u BiH je strani faktor, koji je proteklih 28.godina zastupljen u BiH, a naročito njihova anti-srpska retorika i bacanje krivice za svaku sitnicu. Dolazak Stoltenberga u Sarajevo je jasan pokazatelj kako se Međunarodna zajednica ( NATO pakt naročito ) odnose prema Srbima. Njegova podrška Šmitu, izražavanje “zabrinutosti” zbog secesionističke priče i ruskog uticaja, jasno stavlja do znanja kakav je njegov stav prema Srbima i vladajućoj strukturi.
Međutim, ono što treba da bude zabrinjavajuću je to, da su NATO i Stoltenbeg birali baš ovaj datum, da izraze svoje mišljenje. Istorija nije bila naklonjenja Srbima, kada su pojedini datumi i praznici u pitanju. No, Republika Srpska postoji i postojaće, bez obzira na “oluje i vjetrove”, koji su je zadesili i koji predstoje. Ona je rezultat vijekovne težnje srpskog naroda zapadno od Drine i kao takva, jedina čuva kulturni i nacionalni identitet Srba na ovim prostorima.
Tekst:
MILE VASILJEVIĆ, Analitičar za politička i kulturna dešavanja
